Finansal Yönetim-1

. Finansman; (a) para ve sermaye piyasaları, (b) yatırımlar ve (c) finansal yönetim olmak üzere üç inter disiplin alanını içermektedir. Finansmanla ilgili kariyer fırsatları söz konusu üç alan içerisinde çok sayıda ve çeşittedir. Fakat finansal yöneticiler işlerinde başarılı olmak istiyorlarsa her üç alanın tümünü kapsayacak şekilde bilgi sahibi olmak zorundadırlar.

a. Para ve Sermaye Piyasaları

Günümüzde finansman alanında çalışmak isteyen ilgililer bankaları, sigorta şirketlerini ve aracı kurumları içeren finansal kurumlarda iş bulabilmektedirler. Bu kurumlarda başarılı olabilmek için adaylar; değerleme teknikleri, faiz oranlarındaki yükseliş ve düşüş nedenleri, finansal enstitülerdeki düzenlemeler ile çeşitli finansal enstüraman tipleri hakkında bilgi sahibi olması gerekmektedir. Finansal bir kurum yönetiminin finansal yönetim kadar, muhasebe, pazarlama, yönetim ve bilgisayar sistemlerini de içermesi nedeniyle işletme biliminin bütün fonksiyonları hakkında da genel bir bilgi sahibi olma ihtiyacı bulunmaktadır.

b. Yatırımlar

Finans ile ilgili eğitim almış kişiler; satışlar, bankalar ve sigorta şirketlerinin portföy yatırım yönetimi ile bir yatırım bankeri şeklinde değişik yatırım alanlarında çalışabilmektedir.

c. Finansal Yönetim

Finansal yönetim, banka ve diğer finansal kurumları da kapsayan bütün işletme çeşitleri için çok büyük bir önem taşımaktadır. Finansal yönetim aynı zamanda eğitim, sağlık ve ulaşım hizmetleri gibi kamu operasyonları açısından da büyük bir önem taşımaktadır. Finansal yöneticiler; vadeli satış politikaları, firmada bulundurulması gereken stok miktarı, elde tutulması gereken nakit miktarı, şirket evliliklerinde birleşme analizleri ve kar dağıtım politikaları gibi konularda karar verme sorumluluğuna sahiptir.

2. Finans Fonksiyonunun Tarihçesi

1950’li yıllarda finans fonksiyonu muhasebe anlamını taşıyan defterlerin tutulması ve kasa hareketleri anlamına geliyordu. Ekonomik gelişmeler ve sanayileşme, şirketlerin ihtiyaçlarını çeşitlendirerek arttırmış ve dış ülke piyasalarına yönelmelerine neden olmuştur. Ancak süreç, beraberinde giderek artan yoğun bir rekabet meydana getirmiştir.

Uluslararası pazarların gelişmesi ve aşırı rekabete bağlı olarak işletmelerin güçlenmek için birleşmek zorunda kalmaları, büyük modern şirketlerin oluşmasına neden olmuştur. Bütün bu gelişmeler finans fonksiyonunu ortaya çıkarmış ve önemi arttırmıştır.

Büy

Finans fonksiyonunun çıkması ile finansal yöneticinin aşağıdaki şu görevleri de ortaya çıkmıştır.

• Finansal politika ve stratejiler belirlemek. (Büyüme, kar elde etme)

• Bu politika ve stratejilere uygun program hazırlamak.

• Bu programları gerçekleştirmek.

• Uygulama sonuçlarını kontrol etmek.

Finansal yöneticinin firma ve fon açısından görevlerini de şu şekilde belirleyebiliriz.

Firma Açısından:

• İşletmenin büyüme hızı ve büyüklüğünün tespit edilmesi.

• Kaynakların tahsis edilmesi. (Aktif kalemlerin dağılımı)

• Kaynak bileşiminin optimal olarak ayarlanması.

Fon Açısından:

• İşletmenin ihtiyaç duyduğu fonları tespit etmek. (Sermaye piyasası v.b. yerlerden en ucuz ve en uygun şekilde elde edilmesi)

• Fonların en uygun şekilde kullanılmasını sağlamak

3. Finans Biliminin Diğer Bilimler İle İlişkisi

a. İktisat-Maliye: İşletme ekonomik bir bünye içerisinde yaşar ve tek başına değildir. Bir ekonomik hayatın çalışma standartları içinde mücadele verir. Para hareketleri, maliye devletin iktisadi politikaları ve vergi politikaları gibi konuları yakından takip etmek zorundadır. Milli ekonominin yanında uluslar arası politikalarında bilinmesi gerekir. Ayrıca pazarlama, üretim ve sayısal yöntemler disiplin dallarıyla yakından ilişkişkilidir.

b. Muhasebe: Finansmancı aynı zamanda iyi bir muhasebecidir. Finansal kararlarda kullanılan bilgilerin kaynağı, işletmenin kayıt altına alınan işlemlerinin yer aldığı finansal tablolardır. Söz konusu finansal tablolardaki muhasebe verileri finansal analizde kullanılır.

4. Finansal Yönetimin Tanımı

Finansal yönetim, işletmenin genel amaçlarına uygun olarak belirlenen finansal amaçları gerçekleştirmek için, ihtiyaç duyulan yabancı ve öz kaynakları en uygun şekilde, en uygun miktarda, en uygun vadede ve en uygun maliyetle tedarik etmek ve bu fonları en uygun yerlerde kullanmak'tır.

Finansal yönetim denince akla gelen iki unsur tedarik ve kullanım'dır.

	Finansal yönetici, kaynaklarını (Pasif Toplam) en iyi bir şekilde kullanarak varlıklarını arttırmak isteyecektir. Yukarıda ki örnekte 10 TL olarak verilen Kaynaklar, dönem sonunda 12 TL'lik varlık (Toplam Aktif) oluşturmuş ve 2 TL'lik fark Kâr olarak Pasifte yer almıştır.
	Tedarik, kaynak, fon aynı anlamda kullanılmaktadır ve işletmenin Aktiflerini oluşturmaktadır. Kullanım ve varlıklar da aynı anlama gelmektedir ve işletmenin Pasiflerini meydana getirmektedir.

5. Finansal Amaç

Bir işletmenin genel finansal amacı: (a) Kârın En Yükseğe Çıkartılması, (b) Hisse Senedi Başına Kârın En Yükseğe Çıkartılması, (c) Firma Değerinin En Yükseğe Çıkartılması şeklinde tanımlanabilir.

a. Karın En Yükseğe Çıkartılması

Bir zamanlar karın en yükseğe çıkartılması en önemli finansal amaç olarak kabul ediliyordu. Ancak bu amaç beraberinde pek çok ekonomik ve sosyal etiksel sorunlar getirmiştir. Söz konusu sakıncalardan bazıları aşağıdaki gibidir:

• İşletmelerin tekelleşerek aşırı fiyat uygulamalarına gitmesi,

• Rakipleri ekarte etmek suretiyle piyasada tek kalma mücadelesi verilmesi,

• Kapatılan her işletme ile kıt olan ülke kaynaklarının israf edilmesi,

• Maksimum kâr ifadesinin sınırı olması ve sonsuz bir anlam ifade etmesi

b. Hisse Senedi Başına Karın En Yükseğe Çıkartılması

Bir işletmede hisse senedi başına kâr (HBK), dağıtılabilir kârın hisse senedi (hissedar)sayısına bölünmesi ile hesap edilir.

HBK = Dağıtılabilir Kâr / Hisse Senedi Sayısı Hisse sayısı sabitken toplam kâr artarsa hisse başına düşen kâr artar. Risk = Kâr Maksimum kâr maksimum risk demektir.

Hissedar sayısı sabit iken HBK'ın artması, ancak dağıtılabilir kârın yüksek olmasıyla sağlanır. Diğer bir ifadeyle işletmelerin oldukça yüksek oranlarda kâr elde etmesi gerekmektedir. Ancak kâr ile risk arasında doğru orantı bulunduğu için, işletme çok yüksek kârları ancak çok yüksek risk taşıyan faaliyetlerden elde edebilecektir. Bu durum işletmeleri büyük bir baskı altına almakta ve başarısızlık şanslarını önemli ölçüde arttırmaktadır. Ayrıca HBK'ın artması için kârın dağıtılmayıp işlemede bırakılması gerekmektedir. Bu durum, kâr payı dağıtımını bekleyen hisse senedi yatırımcıları üzerinde olumsuz bir etki meydana getireceğinden, yatırımcıların hisse senetlerini elden çıkarmalarına ve hisse senedi fiyatlarının düşmesine neden olabilecektir.

c. Firma Değerinin En Yükseğe Çıkarılması

Bir işletmenin toplam firma değeri birim hisse senedinin piyasa değeri ile hisse senedi sayısının çarpılması ile bulunur. Bilindiği gibi hisse senedinin piyasa değeri o anda ki arz ve talebin karşılaşması sonucu ortaya çıkmaktadır. Senet sayısı sabit iken, birim hisse senedi fiyatı arttığında işletmenin toplam firma değeri yükselir, birim hisse senedi fiyatı düştüğünde ise işletmenin toplam firma değeri de azalır.

Firma değerinin yükselmesinde, hisse senetlerine olan talebin artması büyük bir önem taşımaktadır. İşletme yöneticileri söz konusu değer artışlarını sağlamak için, fon kaynaklarını rasyonel bir şekilde tedarik etme ve bunları rasyonel bir şekilde ve alanlarda kullanma sorumluluğunu taşımaktadırlar.

Firma değeri risk ve kar faktörlerinden etkilenmektedir. Bu nedenle, finansal yönetici kar ile risk arasındaki en uygun yapıyı belirlemek zorundadır.

Risk

Finansal kararlar Firma değeri

Kar

6. FİNANSAL YÖNETİCİNİN GÖREVLERİ

• Finansal Analiz Ve Kontrol: Finansal analiz, işletmelerde finansal tabloların değişik analiz yöntemleriyle incelenmesi, değerlendirilmesi ve yorumlandırılmasıdır. İşletmenin performansı, karlığı, işletme yönetimin başarısı, işletmenin borç ödeme gücü, kredibilitesi gibi konular finansal analiz sayesinde hesaplanabilmektedir.

• Finansal Planlama: Finansal yöneticinin en önemli görevidir. Rekabet şartlarının arttığı, maliye politikaları gibi tedbirler söz konusu olduğu durumda, firmaların bu durumdan zarar görmemeleri için finansal planlar yapılır. Çünkü finansal planlama ile gelecekte ortaya çıkabilecek gelişmelere karşı bugünden hazırlıklı olma ve gerekli önlemleri alma sağlanmaktadır. Finansal planlama kısa, orta ve uzun vadeli olmak üzere üç şekilde gerçekleştirilir. Kısa vade nakdin planlanmasıdır. Uzun vadede ise stratejiler oluşturulmaktadır.

• Aktiflerin Yönetimi: Duran varlıkların yönetimi ve döner varlıkların yönetimi diye ikiye ayrılmaktadır. Döner varlıklar, işletmenin aktifi içinde yer alan ve bir yıl içinde nakde çevrilebilen değerlerdir (Kasa, alacaklar, stoklar gibi). Duran varlıklar, makine ve teçhizatlar gibi bir yıldan daha uzun süreli olarak kullanılan ve azar azar tükenen varlıklardır. İşletmeler her zaman sabit değerlere yatırım yapmadıklarından ve duran varlıkların yatırım maliyetlerinin oldukça yüksek olmasından dolayı duran varlıkların yönetimi işletme açısından büyük bir önem taşımaktadır.

• Fonların Sağlanması: İşletmenin ihtiyaç duyduğu fonların en uygun, en ucuz ve en kolay şekilde sağlama işlemidir. Finansal yöneticinin en önemli görevi, işletmeye en uygun zamanlama ile fazla külfete katlanmaksızın fon sağlamaktır.

• Özel İşlemler: Şirketin birleşme, yeniden yapılanma, konkordato, satış, halka açılma, tasfiye, hisse senetlerinin değerlendirilmesi gibi özel problemlerini incelemek ve uygun çözümler bulmak.

7. İşletmelerde Finans Fonksiyonu

Finansal yönetici, işletmelerde finans fonksiyonunu yerine getirirken üç ana konuda karar vermektedir. Bunlar;

• Yatırım Kararları

• Finansman Kararları

• Kar Payı Dağıtım Kararları

dır.

a. Yatırım Kararları

Finansal Yönetici, işletmenin genel amaçlarına uygun olarak belirlenen finansal amaçları gerçekleştirmek için öncelikle yatırım kararlıları vermek durumundadır. Burada gerek yeni bir işletme için olsun, gerekse faaliyette bulunan bir işletme için olsun, planlama dönemi içindeki finansal amaçları gerçekleştirmek için hangi dönen ve duran varlıklara, hangi miktarlarda yatırım yapılacağına karar verilmektedir.

Örneğin, bir taksi işletmeciliği yapılması hedefleniyorsa; ticari taksi ve plaka gibi duran varlıklar gerektiği gibi, şoför ücreti, benzin giderleri, günlük iaşe giderleri gibi her gün ve sıkı sık kullanılan dönen varlıklara yatırım yapmak da gerekmektedir.

b. Finansman Kararları

Yatırım yapılacak varlıklar belirlendikten sonra, bu varlıkları satın almak için gereken kaynaklar için finansman kararlarının verilmesi gerekmektedir. Finansal yönetici Toplam Borç/ Özkaynak dengesini dikkate alarak, önceki aşamada belirlenen yatırım için hangi fonların tedarik edileceğini belirleyecektir. 5 N kuralı olarak ifade edilen seçim sürecinde aşağıdaki sorulara cevap aranmaktadır. Finansman kaynakları;

• Nereden?

• Ne kadar?

• Ne zaman?

• Nasıl?

• Ne maliyetle?

sağlanacaktır. Temel finansman kuralı olarak; Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Dönen Varlıkların finansmanında, Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar ve Öz Sermaye ise Duran Varlıkların finansmanında kullanılmalıdır. İşletmenin karlılığı büyük ölçüde finansman kararlarının başarısından etkilenmektedir.

c. Kar Payı Dağıtım Kararları

İşletmeye getirilen her kaynağın bir maliyeti vardır. Borçlanma şeklinde sağlanan yabancı kaynağın maliyeti faiz(oranı)’dir. Öz kaynak niteliğindeki fonların maliyeti ise hissedarlara dağıtılacak kar payı oranlarıdır.

İşletme yönetimi açısından karın dağıtılmayıp, işletmede bırakılması (otofinansman) arzu edilen bir durumdur. Çünkü gelecek dönemdeki fon ihtiyacı için işletmenin özkaynaklarını kullanması, daha borçlanma anlamına gelmektedir. Ancak diğer taraftan hissedarların kar payı dağıtımı beklentileri de işletme açısından büyük bir önem taşımaktadır. Ortakların bu isteklerinin karşılanmaması, hisse senedi satışlarına neden olur ve (piyasada işletmenin hisse senetlerinin arzı artacağı için) piyasa değeri düşer. Bu nedenle finansal yönetici kar payı dağıtımı maliyeti ile dağıtmama maliyetini çok iyi analiz ederek, işletme açısından en iyi sonucu sağlayacak kararı vermelidir.

8. Finans Fonksiyonuna Etki Eden Faktörler

Finans fonksiyonuna etki eden faktörler;

• İşletmelerinin Büyümesi

• Piyasaların Gelişmesi

• Bazı Sektörlerin Öneminin Artması

• Yoğun Rekabet

• İletişim ve Ulaşım İmkânlarının Gelişmesi

• Devamlı ve Yüksek Enflasyon

şeklinde gruplandırılabilir.

a. İşletmelerin Büyümesi

Bütün canlı organizmalar gelişmelerini düzenli bir şekilde sağlamak ve yaşamlarını sürdürebilmek için büyümek ve güçlenmek zorundadırlar. İşletmeler de tıpkı canlı organizmalar gibi varlıklarını devam ettirebilmek ve rekabet güçlerini sürdürebilmek için büyümek zorundadırlar. İşletmeler bu amaçlarına ulaşabilmek için yeterli ve düzenli bir şekilde kâr elde etmek zorundadırlar. Rekabete dayanabilmek ve kârlılıklarını arttırabilmek için son yıllarda artan oranlarda işletme birleşmeleri gerçekleştirilmektedir.

b. Piyasaların Gelişmesi

Piyasaların gelişmesi hem firma sayılarının artmasına hem de ürün çeşitlerinin fazlalaşmasına neden olmaktadır. Buna bağlı olarak üretim miktarlarında da artışlar olmuştur. Ayrıca yoğun kentleşme ve nüfus artışları, işletmelerin yerleşim bölgeleri dışına çıkmasına ve tüketici ile olan mesafelerinin uzamasına neden olmaktadır. Bu yoğunlaşmalar, işletmelerin giderek daha fazla sayıda ve uzunlukta vadeli satış politikalarına yönelmelerine yol açmaktadır. Sayılan bu gibi faktörler finans fonksiyonunun önemini daha da arttırmaktadır.

c. Sektörel Önemlilik

Teknolojik değişimler ve talep farklılaşmaları, gerek uluslar arası gerekse ulusal alanlarda bazı sektörlerin önem kazanmalarına neden olabilmektedir. Örneğin son yıllarda ülkemizde iletişim ve bilişim sektörleri büyük bir gelişme göstermiştir.

d. Yoğun Rekabet

Sektörel gelişmeler işletmeler arasında yoğun bir rekabetin yaşanmasına neden olmaktadır. Günümüzde aynı kalitede ve özellikteki ürünler arasında fiyat farklılıklarının bulunmaması ve pazar paylarının belirlenmiş olması nedenleriyle, işletmelerin yoğun rekabete dayanmaları ancak maliyet tasarrufu sağlanması ile gerçekleştirilebilmektedir.

e. İletişim ve Ulaşım İmkânlarının Gelişmesi

Günümüzde teknolojik gelişmeler iletişim ve ulaşım imkânlarını da etkilemiş, bu alanlarda hem maliyetler azalmış hem de hizmetler büyük bir hız kazanmıştır. İşletmeler fırsatlardan çok kısa süreler içerisinde haberdar olup, süratle değerlendirebilme yetenekleri kazanmışlardır. 21.yy 'da internet üzerinden ticaret yapmayan (e-business) işletmelerin rekabet güçlerini koruyamayacakları kabul edilmektedir. Söz konusu gelişmeler finans fonksiyonunun giderek daha büyük bir önem kazanmasına neden olmaktadır.

f. Sürekli ve Yüksek Enflasyon

Bilindiği gibi enflasyon, paranın satın alma gücünde meydana gelen azalma olarak ifade edilmektedir. Sürekli ve yüksek enflasyon işletmelerin mali yapıları üzerinde büyük olumsuzluklar meydana getirir. İşletmelerin sürekli olarak kaynak ihtiyacı içerisinde olmaları, giderek daha fazla borçlanmalarına ve mali bağımsızlıklarını kaybetmelerine neden olabilecektir. Ayrıca elde edilen kârlar fiktif kâr olacağından, işletmelerin reel kârlarını hesaplamadan işlem yapmaları büyük zararlara yol açabilecektir. Fiktif kar, enflasyon etkisinden arındırılmamış şişirilmiş kar demektir. Enflasyon ortamında bir sene sonra ele geçecek 1 TL’nin satınalma gücü, bugünkü 1 TL'nin satınalma gücünden daha düşüktür. Enflasyondan arındırılmış kara reel kar denir.

9. İşletme Organizasyonunda Finans Yöneticisi

İşletmelerin büyüklüğü, finans organizasyon yapısını da etkilemektedir. Küçük ölçekli işletmelerde işletme sahibi aynı zamanda finansman işlerini de yerine getirmektedir. İşletme ölçekleri büyüdükçe işler daha karmaşıklaştığı için, finans fonksiyonunun ayrı bir bölümde (departmanda) yürütülme ihtiyacı doğmuştur.

Günümüzde fonksiyonel bölünmeye gitmiş işletmelerin organizasyon şemasında; Üretim Bölümü, Satış ve Tedarik Bölümü gibi Finansman fonksiyonu da ayrı bir bölüm olarak yer almakta ve Genel Müdüre bağlı Mali İşler Genel Müdür Yardımcısı (CFO) olarak çalışmaktadır. Bu bölümde nakit yönetimi, kredi yönetimi, sermaye harcamaları ve finansal planlama gibi parasal işler Haznedar tarafından yürütülürken; maliyet muhasebesi, vergi muhasebesi, genel muhasebe ve veri işleme gibi muhasebe işlemleri kontrolör tarafından yürütülmektedir.

10. Türk Hukuk Sistemine Göre İşletme Türleri

Finans fonksiyonunun işletme organizasyonundaki yeri büyük ölçüde işletmelerin hukuki yapılarıyla da ilişkilidir. Aşağıda sözkonusu işletme türleri ayrı ayrı ana hatları itibariyle açıklanacaktır.

İşletmeler Tek Kişi İşletmeleri ve Şirketler olarak iki ana gruba ayrılmaktadır. Tek kişi işletmeleri bir kişi tarafından kurulurken, şirketlerde ise en az iki ortak bulunmaktadır.

Şirketler Adi Şirketler ve Ticaret Şirketleri olarak ikiye ayrılmaktadır. Ticaret şirketleri de Şahıs ve Sermaye Şirketleri olarak iki gruba ayrılmaktadır. Kolektif ve Komandit Şirketler Şahıs Şirketlerinin, Limited, Anonim Şirket (AŞ) ve Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirket (SPB. Kom.) Sermaye Şirketlerinin alt gruplarıdır. AŞ. ve SPB. Kom. Şirketler, Sermaye Piyasası Kurulu’ndan izin alınmak şartı ile hisse senedi ihraç ederek sermaye elde edebilirler. Günümüzde büyük şirketlerin tamamının hukuki yapısı AŞ. statüsündedir.

Tek Kişi İşletmeleri ile Adi ve Şahıs Şirketleri’nde;

• Sahip-Yönetici ayırımı yoktur,

• Ortaklar, borçlulara karşı bütün mal varlıklarıyla Sınırsız Sorumluluk taşırlar,

• Şahsi gelir vergisi öderler.

Sermaye Şirketleri’nde;

• Sahip-Yönetici ayırımı vardır,

• Ortaklar, borçlulara karşı Sınırlı Sorumluluk taşırlar.

• Kurumlar vergisi ve Kâr payından gelir vergisi öderler.

Tek kişi işletmelerinde işletmenin sahibi aynı zamanda yönetici iken, Adi ve Şahıs şirketlerinde ortaklar, Sermaye şirketlerinde ise hissedarlar işletmenin sahibidir.

Yönetici ile sahipler Tek Kişi işletmeleriyle Adi ve Şahıs Şirketlerinde ayrı değilken, Sermaye Şirketlerinde çoğunlukla birbirinden ayrılmıştır.

Şirket sahiplerinin borçlulara karşı sorumlulukları, Tek Kişi işletmeleriyle Adi ve Şahıs Şirketlerinde sınırsızdır (Adi ve Şahıs Şirketlerinde birkaç istisna vardır). Sermaye Şirketlerinde ise sınırlıdır.

Sahipler ile firma, Tek Kişi işletmeleriyle Adi ve Şahıs Şirketlerinde ayrı ayrı vergi ödemez iken, Sermaye Şirketlerinde ise ayrı ayrı vergi ödemektedirler.